Meerdere keren per jaar worden we geconfronteerd met wéér een medicijn dat er niet in slaagt de levenskwaliteit van mensen met ALS te verbeteren. Hoewel wetenschappelijke artikelen van meer dan twintig jaar geleden al schetsen hoe veelzijdig ALS is, blijven we maar proberen om één behandeling te vinden die alle onderliggende ziektemechanismen in één keer ongedaan maakt.
Het zou inmiddels duidelijk moeten zijn dat deze aanpak – behalve dat deze op korte termijn waarschijnlijk niet succesvol zal zijn – leidt tot een grote verspilling van middelen en, belangrijker nog, een enorme belasting voor mensen met ALS en hun naasten.
TRICALS heeft in de loop der jaren verschillende strategieën voorgesteld om de ontwikkeling van geneesmiddelen beter op het individu af te stemmen en het ontwerp van medicijnstudies in het algemeen te verbeteren. Dit heeft geleid tot de MAGNET-studie, een adaptief platform om het effect van experimentele behandelingen snel te bepalen. Een van de belangrijkste innovaties in de MAGNET-studie is de mogelijkheid om meerdere behandelingen tegelijkertijd te testen.
Deelnemers krijgen een behandeling toegewezen op basis van hun klinische of genetische profiel. Het ontwerp van de MAGNET-studie is vergelijkbaar met recente studies voor specifieke subgroepen (bijvoorbeeld gentherapie voor SOD1- of C9orf72-mutatiedragers), maar test meerdere medicijnen op een efficiëntere manier. Om nieuwe medicijnen te testen in de MAGNET-studie is echter informatie nodig welke subgroepen van mensen met ALS het meeste baat kunnen hebben bij bepaalde behandelingen.
Het belang van subgroep analyses volgt ook uit de recente resultaten van bijvoorbeeld NurOwn, NP001, edaravone en het mogelijke voordeel van lithium in dragers van het UNC13A-gen. Bovendien lijkt het erop dat het geven van meerdere medicijnen tegelijkertijd in de vorm van een ‘cocktail’ meer voordeel geeft (bijv. AMX0035 of PrimeC). De belangrijkste uitdaging is echter: hoe besluiten we welk type ALS of combinatietherapie we moeten onderzoeken in een medicijnstudie zonder een aanzienlijke hoeveelheden tijd, middelen en geld te besteden?
In het project EVIDENCE wordt deze uitdaging aangegaan door alle beschikbare klinische onderzoeksgegevens in ALS te analyseren met behulp van geavanceerde statistische modellen. Samenwerking met experts van de universiteit van Ioannina (Griekenland) wordt een soort netwerk gecreëerd waarin alle experimentele behandelingen bij ALS zijn opgenomen.
Het netwerk kan vervolgens worden gebruikt om behandelingen te vergelijken, de veiligheid van toedieningsvormen (bijv. oraal of invasief) te bepalen en om uit te rekenen wat (theoretisch) het effect is bij combinaties van geneesmiddelen of in subgroepen van mensen met ALS. Op deze manier kunnen uit bestaande gegevens nieuwe aanwijzingen worden ontdekt die vervolgens kunnen worden getest in studies zoals de MAGNET-studie.
Als zodanig kan dit project een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van geneesmiddelen voor ALS en snel nieuwe aanknopingspunten voor medicijnen vinden. De resultaten van dit project zullen open-source gepubliceerd worden in een gebruiksvriendelijke web-omgeving om niet alleen experts, maar ook om mensen met ALS te informeren over de ontwikkeling van ALS-medicijnen.
Het uiteindelijke doel van het project EVIDENCE is om de zoektocht naar effectieve behandelingen te versnellen door veelbelovende signalen en aanwijzingen voor nieuwe behandelingen te identificeren in bestaande gegevens.
Aanvrager project: ALS Centrum Nederland