Effectieve behandelingen voor mensen met ALS zijn hard nodig. Ondanks de enorme inzet van patiëntenorganisaties, onderzoekers en de industrie om behandelingen te vinden, hebben medicijnstudies tot nu toe geen significante verbetering van de ziekte, of verlenging van de levensduur, opgeleverd. Een grote uitdaging is de vertaalslag van preklinische studies (bv. dierproeven) naar medicijnstudies bij mensen.
Een belangrijk knelpunt hierbij is dat het vaak niet mogelijk is om bij patiënten na te gaan of het medicijn op de plaats van bestemming in het lichaam aankomt. Dat betekent dat het vaak onduidelijk is of het werkingsmechanisme van een medicijn anders is bij de patiënt dan bij dier- of cel modellen. Dit leidt ertoe dat onderzoekers gedwongen worden om relatief lange en omvangrijke medicijnstudies uit te voeren met ongevoelige uitkomstmaten zoals overlevingsduur, of het dagelijks functioneren, om het voordeel van een nieuw medicijn te bepalen.
Deze manier van onderzoek doen heeft een zeer lage succeskans, wat leidt tot een grote verspilling van tijd en geld, en tot de blootstelling van patiënten aan niet werkzame of mogelijk schadelijke behandelingen.
In dit project hebben we als doel om een vertaalslag te maken van preklinische resultaten naar medicijnstudies. Hiervoor gaan we een nieuw instrument ontwikkelen waarmee het voordeel van nieuwe medicijnen eerder kan worden bepaald. Uiteindelijk hopen we het instrument te gebruiken als een poortwachter om enkel de meest veelbelovende middelen te evalueren in grote medicijnstudies en hiermee de kans van slagen te vergroten.
In het eerste deel van het project bepalen we welke processen gemeten kunnen worden bij zowel preklinische modellen als bij patiënten. Aangezien het verlies van zenuwcellen kenmerkend is voor ALS, die via elektrische signalen de spieren aansturen, kunnen veranderingen in elektrische signalen mogelijk als vroeg-signalering dienen voor ziekteprogressie. Deze elektrische signalen kunnen bij zowel dier- en cel modellen als bij patiënten gemeten worden.
Door na te gaan of de elektrische signalen door een nieuw medicijn dezelfde veranderingen laten zien bij zowel dier- en cel modellen als bij patiënten, hopen we eerder aan te kunnen tonen dat een middel zijn beoogde biologische uitwerking heeft in patiënten. Dit zou van immense waarde zijn voor medicijnstudies aangezien dit cruciale stukje informatie vaak ontbreekt.
In het tweede deel van het project combineren we de behandeleffecten in preklinische modellen en patiënten tot een enkele uitkomst. Deze uitkomst zal worden gebruikt om zogenoemde “go/no-go” beslissingen te maken voor nieuwe medicijnen, waarbij ‘go’ leidt tot voortzetting naar grotere medicijnstudies. Op die manier, vallen niet werkzame medicijnen eerder af en vinden alleen de meest veelbelovende behandelingen voortgang.
In het laatste deel, gaan we het platform in de praktijk testen door na te gaan of de veranderingen van riluzole op de elektrische signalen in zenuwcellen gevonden bij dier- en cel modellen ook bij patiënten waargenomen kan worden. Omdat riluzole al een goedgekeurd medicijn is, zal de uitkomst (“go/no-go”) in dit geval aangeven of de gebruikte meettechnieken in staat zijn om dezelfde veranderingen van riluzole bij preklinische studies (bv. dier- en cel modellen) ook bij patiënten te kunnen detecteren. In principe kan elk medicijn dat effect heeft op de elektrische signalen in zenuwcellen een veelbelovend middel vormen voor toepassing van het platform.
In dit project, overbruggen we de kloof tussen preklinisch en klinisch onderzoek door verschillende disciplines samen te brengen om samen een urgent knelpunt aan te pakken ((pre)klinisch, elektrofysiologie, statistiek en methodologie). Het samenbrengen van verschillende expertises heeft als uitwerking dat het de snelheid en efficiëntie van innovatie vergroot. Dit genereert hernieuwde interesse van farmaceuten en bevordert uiteindelijk medicijnontwikkeling voor ALS.
Het project bouwt voort op bestaand onderzoek en biedt mogelijkheid voor het verbeteren van samenwerking met lokale, nationale en internationale partners. Dit versterkt de positie van het ALS Centrum Nederland als internationaal expertisecentrum wat in de toekomst nieuwe kansen biedt voor zowel internationale samenwerking als externe financiering. Op deze wijze draagt dit project bij aan het intensiveren van interacties met alle belanghebbenden en om sneller effectieve behandelingen te bewerkstelligen voor ALS.
Aanvrager project: ALS Centrum Nederland